ਇੰਡੋ-ਪਾਕਿ ਡਰਾਮਾ ਫੈਸਟੀਵਲ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ - ਰਿਪੋਰਟ

ਰਿਪੋਰਟ: ਡਾ: ਨਿਰਮਲ ਜੌੜਾ - ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟ ਅਕਾਦਮੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵੱਲੋਂ ਵਿਉਂਤ ਤਾਂ ‘ਵਿਸ਼ਵ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ ਕਾਨਫਰੰਸ’ ਆਯੋਜਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਬਣਾਈ ਸੀ । ਅਮਰੀਕਾ,ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ, ਕੈਨੇਡਾ ,ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗ ਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਹਾਮੀ ਵੀ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਲਈ ਕਾਫੀ ਬੰਦਸ਼ਾਂ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਵਕਤ ਸਿਰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਾ ਮਿਲੀ, ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਸੁਖਾਣਾ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਨਾਲ ਤਾਰਾਂ ਜੋੜੀ ਰੱਖੀਆਂ , ਕਿਉਂਕਿ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਮਨਾਹੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕੀਤੀ ਸਗੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਪੜਤਾਲ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ ।ਸੰਤੋਖ ਦੀ ਹਿੰਮਤ ਨੇ ਤਰੀਕਾਂ ਬਦਲ ਕੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲੈ ਲਈ , ਇਹ ਸੋਚਕੇ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਜੇ ਕੁਝ ਕਲਾਕਾਰ ਆ ਜਾਣ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਪਾਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦਾ ਅਯੋਜਨ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ ,ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੰਗਕਰਮੀਆਂ ਦੇ ਵੀਜ਼ੇ ਬਾਰੇ ਅਸੀਂ ਅਜੇ ਵੀ ਹਨੇਰੇ ਵਿਚ ਹੀ ਸਾਂ ਕਿ ਮਿਲੇਗਾ ਕਿ ਨਹੀਂ – ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰੀਏ ਕਿ ਨਾ । ਊਠ ਦੇ ਲਟਕਦੇ ਬੁੱਲ੍ਹ ਨੂੰ ਵੇਖ-ਵੇਖ ਅਸੀਂ ਕਈ ਦਿਨ ਟਪਾ ਦਿੱਤੇ ਅਸੀਂ ਉਮੀਦਾਂ ਗੁਆ, ਹੱਕ-ਹਾਰ ਕੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਆਪਣੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲੱਗ ਗਏ। ਅਚਨਚੇਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਸ਼ਫੀਕ ਬੱਟ ਦਾ ਫੋਨ ਆ ਗਿਆ ਕਿ ਵੀਜ਼ਾ ਲੱਗ ਗਿਆ, ,ਵੀਜ਼ਾ ਸਿਰਫ਼ ਲੁਧਿਆਣੇ ਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਮਾਗਮ ਮਿਥੇ ਸਮੇਂ ਤੇ ਹੀ ਹੋਣਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਬਾਕੀ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ । ਹੁਣ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ ਅਤੇ ਫ਼ਿਕਰ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਕੇ ਇਹ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਸਮਾਗਮ ਕਰ ਲਵਾਂਗੇ – ਜੇਕਰ ਕਰ ਵੀ ਲਵਾਂਗੇ ਤਾਂ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਵਾਂਗੇ।ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ ਪ੍ਰੋ ਗੁਣਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦੂਆ, ਹਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਮਾਂਗਟ, ਅਸ਼ਵਨੀ ਚੈਟਲੇ ਹੋਰਾਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕੀਤੀ , ਉਹਨਾਂ ਐਸਾ ਹੌਂਸਲਾ ਤੇ ਥਾਪੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਜੁਟ ਗਏ ।

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਲੋਕ ਸੁਜਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਲੋਕ ਰਹਾਸ ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਲਹੌਰ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦਾ ਕਾਫ਼ਲਾ ਲੁਧਿਆਣਾ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਸੁਖਾਣਾ ਇਸ ਕਾਫ਼ਲੇ ਨੂੰ ਅਟਾਰੀ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਏ। ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ ਕਮੇਟੀ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਰੰਗਕਰਮੀਆਂ ਵਲੋਂ ਭਰਵਾਂ ਸਵਾਗਤ ਹੋਇਆ। ਇਹ ਦੁਪਿਹਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਕਰਮੀਆਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਉਪ ਕੁਲਪਤੀ ਡਾ. ਐਸ.ਪੀ.ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਰਸਵਤੀ ਸਨਮਾਨ ਵਿਜੇਤਾ ਡਾ. ਸਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸਮਾਗਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੀ ਕੀਤੀ ।ਨਾਟ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਡਾ. ਸ.ਨ. ਸੇਵਕ ਨੇ ਸਵਾਗਤੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਕਰਮੀਆਂ ਵਲੋਂ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਹੋ ਰਹੇ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ । ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਰੰਗਮੰਚ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਦਾਦੀ ਨਾਨੀ ਦੀਆਂ ਕਾਹਣੀਆਂ ਵਾਂਗ ਚੇਤਿਆਂ ਚ’ ਵਸਾਕੇ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਡਾ. ਸਤੀਸ਼ ਵਰਮਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖ-ਸੁਰ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿਚ ਦੋਹਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਰੰਗ ਮੰਚ ਦੇ ਭੂਤ,ਵਰਤਮਾਨ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਤੇ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਰੱਖੇ ।ਡਾ. ਵਰਮਾ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਭੂਮਿਕਾ ਨੇ ਜਿਵੇਂ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਨੂੰ ਲੀਹੇ ਪਾ ਦਿੱਤਾ ।ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਟ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਕਾ ਹੁਮਾ ਸਫ਼ਦਰ ਨੇ ‘ਰੀਤ ਦਾ ਥੀਏਟਰ ਅਤੇ ਥੀਏਟਰ ਦੀ ਰੀਤ’ ਖੋਜ ਪੇਪਰ ਵਿੱਚ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਹੀਰ ਦੇ ਦਸ ਬੰਦ ਲੈ ਕੇ ਐਸਾ ਵਿਸਲੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਸਾਹਮਣੇ ਹੀਰ ਰਾਂਝਾ ਨਾਟਕ ਖੇਡਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ।ਇਕੱਲੇ ਇਕੱਲੇ ਬੰਦ ਦੀ ਹਰ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਥੀਏਟਰ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਬਾਕਮਾਲ ਸੀ ।ਡਾ. ਐਸ.ਪੀ.ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਮਾਜਕ ਸਰੋਕਾਰਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੁਚੇਤ ਗੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਰੰਗਮੰਚ ਸਾਰਥਿਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ ।ਉਹਨਾ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਹਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਰੰਗਕਰਮੀਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸਲਾਹੁਣਯੋਗ ਹੈ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਫੈਸਟੀਵਲ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।ਡਾ. ਸਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਰੰਗਮੰਚ ਸਥਾਪਤੀ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਡਾ ਰੰਗਮੰਚ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਡਾ. ਪਾਤਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੰਗਮੰਚ ਸਾਰੀਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਵਿਦਾਵਾਂ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ ।ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਦੇ ਆਡੀਟੋਰੀਅਮ ਵਿੱਚ ਹੁਮਾ ਸਫ਼ਦਰ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨਾ ਵਿਚ ਨਜ਼ਮ ਹੁਸੈਨ ਸਈਅਦ ਦਾ ਨਾਟਕ ‘ਚੋਗ ਕਸੁੰਬੇ ਦੀ ’ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ।ਸੂਫ਼ੀ ਕਲਾਮ ‘ ਮੈਂ ਕਸੁੰਬੜਾ ਚੁਣ ਚੁਣ ਹਾਰੀ ’ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਬਣਾਕੇ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਂਉਦਾ ਇਹ ਨਾਟਕ ਕਸੁੰਬੇ ਦੇ ਕੱਚੇ ਰੰਗਾਂ ਵਾਲੇ ਫਲਾਂ ਦੇ ਪੱਕੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸੋਚ ਨੂੰ ਠੋਕਰਦਾ ਹੈ , ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੁਮਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਨੈਮਾ ਦੀਆ,ਆਈਸ਼ਾ ਅਲੀ , ਆਮਨਾ , ਫ਼ਰੀਦਾ , ਸਾਰਾ ਖ਼ਾਨ , ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ ।

ਦੂਸਰੇ ਦਿਨ ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ਡਾ. ਆਤਮਜੀਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਰੰਗਮੰਚ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਰਿਪੇਖ’ ਤੇ ਹੋਏ ਸੈਮੀਨਾਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਹੌਰ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਪ੍ਰਾਅਧਿਆਪਕਾ ਡਾ. ਆਸਮਾ ਕਾਦਰੀ ਨੇ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਕਲਾਸਕੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿਚ ਪੇਖਣ ਦੇ ਰੰਗ’ ਪੇਪਰ ਪੜਦਿਆਂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿੱਚਲੇ ਨਾਟਕੀ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ।ਡਾ. ਆਸਮਾ ਕਾਦਰੀ ਦਾ ਪੇਪਰ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪੱਖ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਮੁਲਵਾਨ ਸੀ ,ਗੱਲ ਬਾਤ ਰੌਚਕ , ਸਪਸ਼ਟ ਉਚਾਰਨ ਅਤੇ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਮਿਠਾਸ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ।ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਹੀ ਦੂਸਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਪ੍ਰਾਅਧਿਆਪਕਾ ਡਾ. ਨਿੱਗਦ ਖ਼ੁਰਸ਼ੀਦ ਨੇ ‘ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ’ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਖੋਜ ਪੇਪਰ ਵਿੱਚ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਰੰਗਮੰਚ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਘਾਟਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਬਾਤ ਕੀਤੀ ।ਦੋਹਾਂ ਪੰਜਾਬਾਂ ਦੀ ਮੁਹੱਬਤੀ ਚੜ੍ਹਦੀ ਕਲਾ ਲਈ ਜਨਾਬ ਆਸਿਫ਼ ਹੋਤ ਨੇ ‘ਪੰਜਾਬੀ ਏਕਤਾ’ ਵਿਸ਼ੇ ਤੇ ਗੱਲ ਬਾਤ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਪੰਜਾਬੀ ਇਸ ਏਕਤਾ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਅ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕਈ ਨੁਕਤਿਆਂ ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ । ਰੰਗਸੰਗ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਡਾ. ਜਗਦੀਸ਼ ਗਰਗ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ ਦੇ ਇਤਹਿਾਸ ਨੂੰ ਫਰੋਲਿਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ ਕਮਾਲਪੁਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਿਸੀਪਲ ਡਾ. ਬਰਿੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਨੇ ‘ਲੋਕ ਨਾਟਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ’ ਖੋਜ਼ ਪੱਤਰ ਪੜਦਿਆਂ ਲੋਕ ਨਾਟ ਦੀਆਂ ਵੰਨਗੀਆਂ ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ।ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਸੁਨੇਹੇ ਵਿੱਚ ਡਾ. ਆਤਮਜੀਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੰਗਕਰਮੀ ਦੀ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਕੰਮ ਪ੍ਰਤੀ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਹੀ ਉਸਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੈ ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜ਼ੁਬਾਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤਿਆਂ ਹੀ ਅਸਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ।ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਸੁਖਾਣਾ ਦਾ ਮੱਤ ਸੀ ਰੰਗ ਕਰਮੀਆਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਉਪਰਾਲੇ ਹੋਣੇ ਚੲਹੀਦੇ ਹਨ ।ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਰੰਗ ਮੰਚ ਦੇ ਸ਼ਾਹਅਸਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੇਵਲ ਧਾਲੀਵਾਲ, ਟੋਨੀ ਬਾਤਿਸ਼ , ਡਾ. ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ,ਅਸ਼ਵਨੀ ਚੈਟਲੇ, ਨਿਰਮਲ ਰਿਸ਼ੀ ਅਤੇ ਤਰਲੋਚਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਨਾਂ ਦੋਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੇ ਆਪਣਾ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਸ ਨ ਸੇਵਕ ਦੀ ਨਾਟ ਪੁਸਤਕ ‘ਦੁੱਲ੍ਹਾ’ (ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ) ਤੇ ਸੋਮਪਾਲ ਹੀਰਾ ਦੀ ਨਾਟ ਪੁਸਤਕ ‘ਕਥਾ ਰੁੱਖਾਂ ਤੇ ਕੁੱਖਾਂ ਦੀ’ ਲੋਕ ਅਰਪਣ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ।

ਸ਼ਾਮ ਵੇਲੇ ਸਈਅਦ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਨਾਟਕ ‘ਸੰਮੀ ਦੀ ਵਾਰ’ ਹੁਮਾ ਸਫਦਰ ਦੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨਾ ਹੇਠ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿਚ ਕੈਸਰ ਆਬਾਸ ਅਤੇ ਉਜ਼ਮਾ ਮਤਲੂਬ ਦੀ ਅਦਾਕਾਰੀ ਕਮਾਲ ਦੀ ਸੀ । ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ ਦੀ ਨਿਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਸੋਮਪਾਲ ਹੀਰਾ ਦਾ ਨਾਟਕ ‘ ਕਥਾ ਰੁੱਖਾਂ ਤੇ ਕੁੱਖਾਂ ਦੀ’ ਸਮੇਂ ਦਾ ਸੁਨੇਹਾ ਦਿੰਦਾ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਦਿਲੋ-ਦਿਮਾਗ਼ ਤੇ ਗਹਿਰਾ ਅਸਰ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ। ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ‘ਨੀਰ ਨਿਰੂਪਨ’ ਨਾਟਕ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਵੀ ਸਲਾਹੁਣਯੋਗ ਸੀ ।ਇਸ ਸ਼ਾਮ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਦਿਆਂ ਜਲੰਧਰ ਦੂਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ. ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਨਜ਼ਰ ਅਸਮਾਨ ਵੱਲ ਰੱਖੀਏ ਤਾਂ ਸਭ ਹੱਦਾਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ।

ਦੋਵੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਅਗਲੇ ਦੋ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ ਰਾਮਗੜੀਆ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਹੋਏ । ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਕੇਂਦਰੀ ਪੰਜਾਬੀ ਸੀ ਪਰੰਤੂ ਅਦਾਕਾਰੀ ,ਬਲਾਕਿੰਗ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੀ ਸੀ ਕਿ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੇ ਚਾਰੇ ਦਿਨ ਸਾਹ ਰੋਕ ਕੇ ਇਹ ਨਾਟਕ ਵੇਖੇ ਅਤੇ ਲੁਤਫ਼ ਲਿਆ। ਨਾਟ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਫਕਤ ਹੂਸੈਨ ਅਤੇ ਆਈਸ਼ਾ ਅਲੀ ਦੀ ਪਿੱਠ ਵਰਤੀ ਅਵਾਜ਼ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਨੇ ਸੋਨੇ ਤੇ ਸੁਹਾਗੇ ਦਾ ਕੰਮ ਕੀਤਾ । ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮਹਿਮਾਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਵਾਗਤ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਵਨੀ ਚੈਟਲੇ ਵੱਲੋਂ ਸਤਲੁਜ ਕਲੱਬ ਵਿਖੇ ਅਯੋਜਤ ਵਿਸ਼ੇਸ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਸੁਰਜੀਤ ਪਾਤਰ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਦੇਵ ਦਿਲਦਾਰ, ਸ਼ਫਕਤ ਹੂਸੈਨ ਅਤੇ ਆਈਸ਼ਾ ਅਲੀ ਦੀ ਸੋਹਜ ਅਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਬੁੱਲ੍ਹੇ ਸ਼ਾਹ, ਸ਼ਾਹ ਹੁਸੈਨ ਦੀਆਂ ਕਾਫ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਵਾਰਿਸ ਦੀ ਹੀਰ ਦੇ ਗਾਇਨ ਨੇ ਖ਼ੂਬ ਰੰਗ ਜਮਾਇਆ ।ਪ੍ਰੋ ਗੁਣਵੰਤ ਸਿੰਘ ਦੂਆ ਵੱਲੋਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਮਹਿਮਾਨ ਨਿਵਾਜ਼ੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਵੀ ਨਿਰਾਲਾ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਖ਼ੂਬ ਲੁਤਫ਼ ਲਿਆ ।

ਇਸ ਚਾਰ ਰੋਜ਼ਾ ਨਾਟਕ ਮੇਲੇ ਦਾ ਸਮਾਪਨ ਸਮਾਰੋਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਮਾਡਲ ਟਾਊਨ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਪੰਜਾਬੀ ਲੋਕ ਗਾਇਕ ਸਰਬਜੀਤ ਚੀਮਾ ਦੇ ਗੀਤਾਂ ਨੇ ਮਹੌਲ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਰੰਗ ਚੜਾਇਆ। ਦੋਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵਲੋਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਸਟੇਜੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀਆਂ ਸਿਖ਼ਰ ਹੋ ਨਿਬੜੀਆਂ।ਇਨਾਂ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਬਰਨਾਲਾ ਦੇ ਐਸ.ਐਸ.ਪੀ. ਸ. ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਤੂਰ ਨੇ ਜੋ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਤਾਜ਼ਾ ਕੀਤੀਆਂ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਸੁਣੇ ਕਿੱਸੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਚਿਹਰਿਆਂ ਚੋਂ ਲੱਭਦਿਆਂ ਪਾਈਆਂ ਭਾਵੁਕ ਸਾਝਾਂ ਉਹ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣਗੇ ।ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕਾਰਾਂ, ਰੰਗਕਰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਹਾਜ਼ਰੀ ਨਾਲ ਇਸ ਨਾਟ ਮੇਲੇ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਮਾਣ ਬਖ਼ਸ਼ਿਆ।

ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਈ ਨਹੀਂ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਚਾਰ ਦਿਨ ਕਿਵੇਂ ਬੀਤ ਗਏ …ਸਵੇਰ ਦੇ ਛੇ ਵਜੇ ਉਹ ਸਭ ਜਾਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋਏ ਖੜ੍ਹੇ ਸਨ …..ਨਾਟ ਮੇਲੇ ਦੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਦਾ ਸਭ ਨੂੰ ਨਸ਼ਾ ਸੀ ,ਵਿਛੜਨ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਾ ਵੀ ਜੀਅ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਰਦਾ ਪਰ ਤੁਰਨਾ ਪੈਣਾ ਸੀ, ਤੇ ਤੋਰਨਾ ਪੈਣਾ ਸੀ, …..ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਰੰਗਮੰਚ ਦੇ ਸੌ ਵਰ੍ਹੇ ਸਪੂਰਨ ਹੋਣ ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਸਾਲ ਵੱਡੇ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਨਾਲ ਹਸਦੇ ਖੇਡਦੇ ਅਸੀਂ ਅਟਾਰੀ ਵੱਲ ਨੂੰ ਹੋ ਤੁਰੇ ਅਤੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੋਰ ਚੰਗਾ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਵਿਉਤਾਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਗਏ ਤਾਂ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਰੰਗਮੰਚ ਦਾ ਦੀਵਾ ਜਗਦਾ ਰਵ੍ਹੇ ।